De familie Griffioen bestond uit veehouders en boerden waar nu de gebouwen van de Vrije Universiteit en het ziekenhuis staan. Aan die gebouwen zijn de griffioen logo's bevestigd. Een ode aan de familie? Of een reddingsactie voor het ontwerp?
Ab en Sander Griffioen tonen me hun familieboek. Op het bordes voor een boerderij zie ik twee vrouwen in lange rokken staan. De geschiedenis van de familie Griffioen krijgt er een persoonlijk gezicht door. De Jannen Griffioen, waren knappe, donkere mensen met fijne gelaatstrekken. De good looks van Jan bezorgden hem een boerderij, hoewel hij er nooit eigenaar van werd noch van de grond waar de boerderij opstond.
Klik op afbeelding voor een verhaal over plekken en familienamen.
Boerderij Zorgmeer met bordes. Amstelveense weg 619.
Dit is de boerderij waar boer Jan Griffioen woonde. Hij stond ter hoogte van het huidige wiskundegebouw van de VU. Net naast de hortus.
" We hoorden het bij terugkomst van de vakantie," vertelt Sander. Ab gniffelt. Natuurlijk vonden ze het niet fijn. Dat zou getuigen van ijdelheid. " Ik ben later nog wel geïnterviewd," zegt Sander. "Tja ik was de enige hoogleraar Griffioen op de VU. Mensen wilden weten wat ik er van vond. De toenmalige voorzitter van het college van bestuur Brinkman verspreidde het verhaal over mijn grootvader, de gereformeerde boer Jan Griffioen, omdat het symbool van de griffioen niet zo goed aansloeg. Het werd veel te heidens gevonden. Een half jaar na de intro van het logo verscheen een vernietigende studie die korte metten maakte met de griffioen als symbool voor Christus." (17) De ontwerpers hadden veel meer aandacht besteed aan de vleugels, die omhoog wijzend de letters V en U vormen van vliegen, vrij-zijn en universiteit , dan aan historische verbanden. (18) "Zeker is dat zij ( de ontwerpers, red) niets afwisten van de geschiedenis van mijn familie," zegt Sander. Inderdaad wordt nergens in stukken over het ontwerp van de griffioen uit het archief van Premsula Vonk melding gemaakt van het bestaan van boer Griffioen.
De
gelegenheidsvondst van Brinkman is prachtig. De voorzitter van het bestuur
had gelijk en een vooruitziende blik. Ze hadden de universiteit, net
zoals het farmaceutisch museum in Delft (zie noot 10), de naam
Griffioen moeten geven. Vrije Universiteit de Griffioen.
Het
imago van een naam verandert op het
moment dat je haar een positie geeft. Het imago van de naam
wordt mede door de plek bepaald. De naam waardeert mee omhoog als de
omgeving in de lift zit en letterlijk wordt uitgetild boven de plint
van het alledaagse verkeer. Zo lift de VU met haar(plaatsgebonden)
Griffioen mee op het imago wat de Zuidas verschaft. Van drassige,
verwaaide en ietwat vergeten uithoek naar luxe, dure, liberale, kapitalistische en
internationale hoogten. De Zuidas straalt het verlangen uit om mee te doen met de groten der aarde. Om mee te dingen naar een plek tussen de kapitaalkrachtigen, die hun rijkdom en voorspoed exhibitionistisch als potloodventers tentoonstellen. Niet met hun jas uit, maar juist met een jas aan. Hun praktijken vinden onzichtbaar plaats achter betonnen en stalen geraamtes, die worden aangekleed als keizers met dunne lagen van brokaat.
Hun inhoud, hoofdkwartieren van financiele - en zakelijke dienstverlening werden met aangepaste bestemmingsplannen en belasting vrijstellingen naar hier gelokt. (19) En kijk die torens eens geweldig wezen, daar op de Zuidas. Ik geniet iedere dag van het uitzicht wat ze bieden. Het is alsof ik naar een ge-update versie van de film Metropolis kijk. Ook ik word net even wat langer. Beschermd genietend van de hoorn des overvloeds, de grijpstuivers voor mijzelf aanwendend, al het andere vergetend, de armoede, honger en zoveel meer. Ach ja dat grote verlangen om iets of iemand anders te zijn of te worden, er bij te horen, niet achter te blijven en te klein te worden bevonden. Veel en veel te klein. Willen we allemaal langer worden, omdat we ons altijd te kort voelen schieten? Overal ter wereld verschijnen wolkenkrabbers, de een nog langer dan de ander. Nergens hoorde ik over de kortste zakentoren. U wel? Ze lijken willekeurig in elk landschap te passen. Ze lijken zich te hebben ontdaan van zwaartekracht en lastige geschiedenissen. Moedig trotseren ze woestijnen, zeeen en aardbevingsgebieden, als helden, autonoom en zelf voldaan. Ze komen af op koopjes, de kiloknappers voor de financiele, kapitalistische wereld en trekken zich hooguit wat aan van elkaar. We kijken naar ze op, zien ze als onze helden, verlossers van het aardse, redders van de consumptiemaatschappij. Maar zijn ze wel zo frank en vrij en ongebonden als de vleugels in het logo van de griffioen suggeren?
 |
Het belang van een verbintenis tussen een plek en een naam wordt onderstreept in het verhaal over Breukelen |
Laat ons, om deze vraag te beantwoorden, terug keren naar de familie Griffioen. Want de link met de familie Griffioen wortelt de naam. Ze neemt ons mee naar de geschiedenis van de polder. De plek heeft immers ook een geschiedenis, een familiealbum van de plek, zal ik maar zeggen. En die is wat de Zuidas betreft niet mis. Het album heeft ijs, stuwwallen,warme zeeën, nijlpaarden, zandgronden, toendra’s, wadden, strandwallen, westenwinden, hoogveengronden. De Jannen Griffioen woonden op de polder. Maar de ondergrond is niet zo vlak en rechthoekig als de bovengrond doet vermoeden. Diep onder de grond bevind zich de rand van het ijsbekken van Amsterdam. De oude gletsjer van Amsterdam en de aanhoudenden zuidwestenwind bepalen nog altijd in zeer belangrijke mate de inrichting aan de oppervlakte: de plek en de vorm ( de maximale hoogte van de torens) van het internationale zaken district. Het familiealbum is een grote coproducent voor de materialisatie van een dominante, wereld ideologie: het kapitalisme. De zakentorens zijn dieper geworteld in de Hollandse klei dan hun uitstraling doet vermoeden.
Wilt u meer weten over het ijs uit het familiealbum van de plek? Lees verder bij de ijstong van Amsterdam